Universal Code of Conduct/Initial 2020 Consultations/Odia
Introduction:
Odia Wikipedia is one of the 12 most active Indic language Wikipedias. It started in the year 2002. Starting from the year 2002 up to 2006, it stayed dormant however, in the year 2006, it got some technically sound and enthusiastic people as contributors and thus, developed a good pace of growth. Currently, it has 15,678 articles and more than 67,000 pages in total, with 25,155 registered users (as per 11.05.2020). There are 6 admins on the project of which 4 are active. Usually, the community has gotten all its new or active editors from Wikipedia orientation programs especially in educational institutions and through online or social media campaigns.
The community follows social media platforms like Facebook and Twitter for sharing posts or useful public links, uses Odia wiki-mailing list, IRC-node, WhatsApp groups and Facebook Messenger groups to maintain communication among contributors. The e-mail ID is used as the official communication channel whereas Village pump is the primary discussion platform. The contributors also contribute to Odia Wikisource which is a sister project of Odia Wikipedia, along with Wiktionary, Wikidata and Wikimedia Commons.
Total pageviews on Odia Wikipedia per month is approximately 1.4M (Reference). This represents that Odia Wiki is one of the major Indic language Wikis even though it has less number of active editors.
Status of behavioural policies in the community
Neither the Odia Wikipedia nor its sister projects have any behavioural policies. There are a few content rules that focus on article creation and editing. There are a couple of points vaguely listed that talk about maintaining friendly space for on-wiki / off-wiki activities, and process for asking help/support from others. For privacy policies, the Odia community follows the Wikimedia Foundation (WMF privacy policies). But, no dedicated policies to focus on accepted behaviour have been formed. The participating community members in the consultation gave the following reasoning for lack of policies.
- Earlier the Odia community was small with only 8-12 people. With fewer people, it had a friendly environment and there was no active awareness about behavioural policies and code of conduct. By default, the community focused more on the article creation and community building rather than thinking of the policies.
- Lack of proper knowledge and dedicated people who could translate some of the lengthy and complex points from the WMF Terms of Use or English Wikipedia’s policies.
- One user mentioned that “We never faced such situation/discussion/controversy, in the past among the community members for which we should have felt the need of creating our own CoC, but now as the community is growing, more points of discussions apart from just creating content and organizing events are becoming evident. I feel there should be some dedicated rules or some sort of guidance which everyone should know about and follow. This will help the community a lot in the future.”
Facilitation process
I reached out to the community through discussions on the Village pump (Link 1, Link 2). The responses from the community were mixed.
Total Number of responses received: 32
Responses from on-wiki discussions : 9
Total Number of supports: 22
Apart from village pump discussions, I also reached out to community members personally. I tried to communicate with them (especially people with whom I had collaborated with in the past during my voluntary contribution period) via phone calls, emails and chat. I shared survey forms to people who had communicated that they were only willing to respond anonymously through surveys. Through my outreach, I was able to make The Odia community understand the UCoC project in detail and was able to answer their questions/doubts as they came in. Though this was a time-consuming process, it worked well because I received a good amount of response and community members reported that they were left with a sense of responsibility.
I also reached out to Odia Wikimedian User group and had a discussion with them.
Community feedback
Many of the Odia community members welcomed the idea of a Universal Code of Code which will not only apply to various communities but also to online-offline activities including workshops and conferences. Community members expressed that in any open movement users’ security is the most important thing in the long run. UCoC will help create a peaceful environment in the movement.
The Odia community expects that a UCoC will help bridge the gap between the senior members of a community and the newcomers. They believe that guidelines are important, regardless they are for 200 people, 20 people or even for 2 people. Without a proper channel and coordination, the projects can survive but not forever.
Universal Code of Conduct will help create a safe environment for everyone to contribute. It will protect LGBTQ users, female contributors and minority groups against discrimination, inferiority complexes, harassment, and personal attacks. We care for our communities and are constantly thinking of ways of creating a healthier working atmosphere. But, we also know that our movement will not be strong if there’s no diversity in it. And UCoC will help us protect that diversity. Not just Odia, but many other smaller communities will benefit from a UCoC.
Community members highlighted that there haven’t been many serious conflicts in Odia language projects, but said it will be safer to move ahead with definite guidelines.
Some of the community members have said that they understand the importance of a UCoC and respect it, but they have also seen that people who often violate policies and guidelines, get away without receiving any warning or punishment. Some users use their personal contacts with other powerful editors to get away with bad behaviour. Therefore, a well defined and highly responsible reporting system should be included in UCoC.
UCoC should take into account the language barriers that users from non-English speaking communities have. There should not be any ambiguity or complex statements or clauses that would need additional clarifications, only make the code difficult to understand.
UCoC should also clearly specify the terms and conditions for future review of the code. This information should include the time period in which the code will be reviewed, details about the reviewing body and the procedure of the review. The community should also be informed about the consequences of violations of UCoC including information on the body that would be making those decisions.
Outlier responses from the community
- UCoC should address harassment. This should apply even to cases in which the victim doesn’t have enough resources to prove himself/herself (if any other) about what actually happened.
- Communities find it hard to distinguish between on-wiki guidelines and events guidelines. UCoC should have clear policies that apply to different scenarios. It would be better if any contact information is shared so that users seeking additional information know where to call or write to.
- In every community or user group, a designated female contributor must be assigned to look after the issues pertaining to any form of harassment and injustice made to the female contributors (users identifying themselves as female). This should be made mandatory.
Stories that stand out
- One of the experienced and eminent users of the community was very active a few years ago. They had been a prolific contributor to Odia Wikipedia and were involved in editing events. But because of some political statements they shared on their social media accounts, they got into a conflict with a few other Wikipedia users. Some users targeted him personally through negative and harsh comments. The conflict grew tense and they were removed from communication groups intended for Wikimedians. They took this as an insult and stopped contributing to Wikimedia projects.
- Similar kind of situation happened with a former community leader who was working for the growth of Odia Wikipedia from the beginning. They were believed to be the person behind all successful Odia Wikipedia projects during the community's earlier days. It was reported to me during the consultation process that this senior editor was disrespected by some of the new members of the community. The new members made insulting comments about them and their work. The user thus distanced themselves from community activities, workshops, meet-ups and other engagements.
Conclusion
The Odia community members I spoke with, not only supported the idea of a universal code of conduct but insisted that it should be implemented at the earliest. They said that the Odia community has not had many conflicts or behavioural challenges, but since the community is growing it would welcome a standard set of behavioural guidelines that would help protect the diversity of the movement by providing a safe space for everyone to be able to contribute. The community members insisted that a universal code of conduct should come with proper enforcement and grievance redressal mechanism. The suggestions from the community have been listed above.
I have been editing on Odia Wikipedia for many years, but doing the consultation for Universal Code of Conduct was a refreshing experience as it gave me the opportunity to interact with my community members closely and understand about the challenges they have been facing. I learned a number of new things about my own community and the Wikimedia culture in a better way. I came across many hidden cases and stories that told me that there’s a lot more to be done in the movement to make it more inclusive for everyone.
Report in Odia
ସମ୍ୟକ ବିବରଣୀ
ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ପ୍ରଥମେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା କିଛି ଉଇକିପିଡିଆ ମାନଙ୍କ ଭିତରୁ, ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆ ଅନ୍ଯତମ । ଏହା ପ୍ରଥମ କରି ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୨୦୦୬ ମସିହା ଯାଏଁ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ଏକ ପ୍ରକାର ସୁପ୍ତ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥିଲା କହିଲେ ଚଳେ । କିଛି ସକ୍ରିୟ ଯୁବ ଉଇକିଆଳି ମାନଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ ଓ ଲଗାତର ପରିଶ୍ରମ ଫଳରେ ୨୦୦୬ ମସିହାରେ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପଟି ଯୋର ଧରିଥିଲା । ଏବେ ସୁଦ୍ଧା ଏଥିରେ ୧୫,୬୭୮ ଟି ପ୍ରସଙ୍ଗ, ୬୭,୦୦୦ ରୁ ଅଧିକା ପୃଷ୍ଠା ଅଛି ଓ ୨୫,୧୫୫ ଜଣ ବୈଧ କରାଯାଇଥିବା ବ୍ୟବହାରକାରୀ ଅଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୭ - ୨୦ ଜଣ ଅବଦାନକାରୀ ସକ୍ରିୟ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପରେ ୬ ଜଣ ପରିଚ୍ଛା ବା ଆଡମିନ ଅଛନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆରେ ସକ୍ରିୟ ଥିବା ଉଇକିଆଳି ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ, ବିଭିନ୍ନ ସ୍କୁଲ / କଲେଜରେ ହୋଇଥିବା ଉଇକିପିଡିଆ କର୍ମଶାଳା କିମ୍ବା ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପ୍ରଚାରରୁ, ଉଇକି ଅଭିଯାନ ସହିତ ଜଡିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଉଇକିଆଳିମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଯୋଗାଯୋଗ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆର ସାହାଜ୍ଯ ନିଆ ଯାଇଥାଏ (ଫେସବୁକ, ମେସେଞ୍ଜର, ଟ୍ଵିଟର ଇତ୍ୟାଦି) । ଏହା ଛଡା ଏହି ଉଇକିପିଡିଆର ନିଜସ୍ଵ ମେଲିଂ ଲିଷ୍ଟ ଓ ଆଇ.ଆର.ସି. ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଉଇକିପିଡିଆ ସହ ଜଡିତ ଆଲୋଚନା କିମ୍ବା କିଛି ଜରୁରୀ ସୂଚନା ନେବା ଦେବା ପାଇଁ ଉଇକିପିଡିଆ ଆଲୋଚନା ସଭା ଓ ଇ-ମେଲ ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଓଡିଆ ଉଇକିଆଳିମାନେ କେବଳ ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆ ନୁହେଁ, ଏହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକଳ୍ପ ଉଇକିପାଠାଗାର, ଉଇକିସନାରୀ, ଉଇକିଡାଟା ଓ ଉଇକିମିଡିଆ କମନ୍ସରେ ମଧ୍ୟ ଅବଦାନ କରନ୍ତି । ସାଂଖ୍ୟିକ ବିବରଣୀ ମୋଟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସଂଖ୍ୟା : ୧୫,୬୭୮ ମୋଟ ପ୍ରକଳ୍ପ ଆକାର: ୬୬,୪୩୦ ମୋଟ ଅବଦାନ ସଂଖ୍ୟା: ୩,୮୮,୦୧୩ ମୋଟ ଶବ୍ଦ ସଂଖ୍ୟା: ୪୨,୦୭,୭୩୫
କିଛି ବିଶେଷତ୍ଵ
ମାସିକ ଭାବରେ ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆ ପ୍ରସଙ୍ଗ ପଢୁଥିବା ଲୋକ ମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ୧୪ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକା । (Reference)->ଭାରତୀୟ ଭାଷାର ଛୋଟ ଉଇକିପିଡିଆ ମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଏହି ପରିସଂଖ୍ୟାନ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଉତ୍ସାହଜନକ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆରେ ବ୍ୟବହାରିକ ନିୟମାବଳୀର ଅବସ୍ଥା । : ଉଇକିଆଳିମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାରିକ ଦ୍ରୁଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ଏବେ ଯାଏଁ ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆରେ ସେପରି କିଛି ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଠ ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇନାହିଁ । ଯେତିକି କିଛି ସୂଚନା ଓ ନିୟମ ଅଛି ସେଗୁଡିକ କେବଳ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଲେଖିବା, ସାହାଜ୍ଯ ସହଯୋଗ ଓ ଆପୋଷ ବୁଝାମଣା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆର ଗୁମରନୀତି ଦେଖିଲେ ତାହା ମଧ୍ୟ ଉଇକିମିଡିଆ ଫାଉଣ୍ଡେସନର ପୃଷ୍ଠା ଆଧାରରେ ଚାଲିଛି । ଏସବୁର କାରଣ ଖୋଜିବା ବେଳେ କିଛି ପୁରୁଖା ଉଇକିଆଳି ମାନଙ୍କ ଠାରୁ କିଛି ମତାମତ ଲୋଡିଥିଲି ଓ ପାଇଥିଲି ମଧ୍ୟ । ଯେପରିକି : ଆଗରୁ ଓଡିଆ ଉଇକିଆଳି ମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୮-୧୦ ଭିତରେ ସୀମିତ ରହୁଥିଲା । ଯେହେତୁ ଏତେ ଦିନ ଧରି କେବେ କିଛି କଳହ କିମ୍ବା କୌଣସି ପ୍ରକାର ନିର୍ଯ୍ୟାତନାର ଅଭିଯୋଗ ଆସିନଥିଲା, ତେଣୁ କରି ସଭିଏଁ ବ୍ୟବହାରିକ ନିୟମ ଠାରୁ ଅଧିକା ଭାଷା ତଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଗୁଡିକର ମାନ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ମନ ଦେଇଥିଲେ । ଆଗରୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭିତରେ, ଉଇକିମିଡିଆ ଫାଉଣ୍ଡେସନ କିମ୍ବା ଇଂରାଜୀ ଉଇକିପିଡିଆର ବ୍ୟବାହାରିକ ନିଯମାବଳୀକୁ ବୁଝି, ସଠିକ ଅନୁବାଦ କରି ଲେଖିବା ପରି ଲୋକଙ୍କ ଅଭାବ ଥିଲା । କିମ୍ବା ଯାହା ପକ୍ଷେ ଏହା ସାଧ୍ୟ ଥିଲା , ସମୟ ଅଭାବରୁ କେହି ସେ ଉପରେ କାମ ଆରମ୍ଭ କରି ନ ଥିଲେ । ଜଣେ ଉଇକିଆଲିଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ, "ଆଗରୁ କୌଣସି କଳହ କିମ୍ବା ବିବାଦୀୟ ପରିସ୍ଥିତି ଉପୁଜି ନଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ନେଇ କିଛି ନିୟମ କାନୁନ ରହୁ ବୋଲି ଆମେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇନଥିଲୁ । ଏବେ ଯେହେତୁ ଉଇକିଆଳି ମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବାଢୁଛି ଓ ଉଇକିରେ ସମୟ ଅଧିକ ଦିଆଯାଉଛି, ଆମକୁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଭାବିବାକୁ ପଡିବ । ଏଥିପାଇଁ କିଛି ନିଯମାବଳୀ ରହିଲେ ସଭିଙ୍କୁ ସୁବିଧା ହେବ ।
ଓଡିଆ ଉଇକିଆଳିଙ୍କ ମତାମତ ଓ ଅନୁଶୀଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟା
ଅନୁଶୀଳନ ମଧ୍ୟମ: ଭାଗ - ୧ , ଭାଗ - ୨ ମତାମତର ପରିସଂଖ୍ୟାନ କିପରି ଥିଲା ?
- ଆଲୋଚନା ସଭାରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଉଇକିଆଳି ମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା : ୯
- ମତାମତ ଦେଇଥିବା ଉଇକିଆଳି ମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା : ୩୨
- ସମର୍ଥନ ସଂଖ୍ୟା : ୨୨
ଆଲୋଚନା ସଭା ଛଡା ଜଣ ଜଣଙ୍କୁ ଫୋନ କରି ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ବିଷୟରେ ବୁଝାଇବା ସହିତ ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗ ନେଇ ନିଜ ମତ ରଖିବା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିବା ଦ୍ଵାରା ଏହି ଅନୁଶୀଳନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହଯ ଓ ସରଳ ଭାବରେ ସାରି ପାରିଥିଲି । ଏହା ଦ୍ଵାରା ଉଇକିଆଳିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପ୍ରକାର ଦାୟିତ୍ଵବୋଧ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଓ ମତେ ବହୁତ କିଛି ଜାଣିବାକୁ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା ।
ଉଇକିଆଳିଙ୍କ ଠାରୁ ମିଳିଥିବା ମତାମତ
ଓଡିଆ ଉଇକିଆଳିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଏହି "ୟୁନିଭର୍ସାଲ କୋଡ ଅଫ କଣ୍ଡକ୍ଟ" ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ଓ ଏହା ପଛରେ ଥିବା ଶୃଙ୍ଖଳିତ ବିଚାର ଧାରାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲେ ଓ ଏଥିପାଇଁ ନିଜର ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ, ଉଇକିମିଡିଆ ପ୍ରକଳ୍ପ ଗୁଡିକରେ ଅବଦାନକାରୀ ମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବହୁତ ମୂଲ୍ୟବାନ ଏବଂ ଏହା ଅଧିକ ସମୟ ପାଇଁ ଜଣଙ୍କ ଅବଦାନ ପଛରେ ଏକ ବଡ ଭୂମିକା ତୁଲାଇଥାଏ । ଏହି "ୟୁନିଭର୍ସାଲ କୋଡ ଅଫ କଣ୍ଡକ୍ଟ" ପ୍ରକଳ୍ପ ଆଗକୁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ବୋଲି ସଭିଙ୍କ ଆଶା ରହିଛି । ଏହି ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଣଯନ ହେବା ପରେ ଉଇକିଆଳିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଜାତିଗତ, ଲିଙ୍ଗ ଭିତ୍ତିକ ତଥା ଅନ୍ଯାନ୍ଯ ପ୍ରକାର ଭେଦଭାବ ଗୁଡିକ ଦୂର ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସେମାନଙ୍କ ଆଶା । କୌଣସି ଦଳ ବଡ ହେଉ କିମ୍ବା ଛୋଟ, ୨୦୦ ଲୋକ ଥାନ୍ତୁ କିମ୍ବା ୨ ଜଣ , ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ସମନ୍ଵୟ ଓ ସହଯୋଗ ରହିବା ନିହାତି ଦରକାର , ନହେଲେ ସେ କାମ ଆଗେଇପାରିବନି । ଠିକ ସେହିପରି ବିନା ନିୟମ କାନୁନରେ ଆମେ ମାନେ ମଧ୍ୟ ଆଗେଇପାରିବା ନାହିଁ । କାହର ରଙ୍ଗ, ଶରୀର ଗଠନ, ଇଚ୍ଚତା କିମ୍ବା ଅକ୍ଷମତାକୁ ନେଇ ଥଟ୍ଟା ପରିହାସ ଜଦି ସେ ଲୋକଙ୍କୁ ସେଇଟା ଅଗ୍ରାହ୍ୟ କରିବା , କାହାର ବ୍ୟକ୍ତିଗତକୁ ସମସ୍ୟା କିମ୍ବା ସମ୍ପର୍କକୁ ନେଇ ଆଲୋଚନା ଏବଂ ସମାଲୋଚନା କରିବା, କେହି କିଛି କାମ କରୁଥିଲେ କିମ୍ବା ଭାଗ ନଉଥିବେ ସେମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ଅକ୍ରମଣ କରିବା, ବାକ୍ ବିତର୍କ କରିବା, ପରସ୍ପରକୁ ସମ୍ମାନ ନ କରିବା, କାହା ଉପରେ ଶାରିରୀକ ଆକ୍ରମଣ ଇତ୍ୟାଦି ସବୁ ଜିନିଷ ଓ ଏହାର ଦଣ୍ଡ ବିଧାନ ଏହି "ୟୁନିଭର୍ସାଲ କୋଡ ଅଫ କଣ୍ଡକ୍ଟ" ପ୍ରକଳ୍ପରେ ରହିବା ଦରକାର । ଏସବୁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପୀଡିତ/ପୀଡ଼ିତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟ ରହିବା ଦରକାର । ଏଥିରେ କଣ ସବୁ ନିୟମ ରହିବ, ଦରକାର ପଡିଲେ ନିୟମ ଗୁଡିକ କିପରି ବଦଳା ଯାଇ ପାରିବ ସେ ନେଇ ମଧ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ରହିବା ଜରୁରୀ । କେବଳ ଓଡିଆ ନୁହେଁ, ଆମ ପରି ଅନେକ ଉଇକିପିଡିଆ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ଦ୍ଵାରା ଲାଭବାନ ହୋଇପାରିବେ । ଜଣେ ଉଇକିଆଳିଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମତ ହେଉଛି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ ଉଇକି ଏକ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରେ ସିମୀତ ଏବଂ ଆମ ସମସ୍ତେ ଆନ୍ତିରକ ଭାବେ ଜଡିତ । ବଡ ଅସୁବିଧା କିଛି ହେଇନି । ଯାହା ହେଇଛି ଉଇକିରେ ଅଲୋଚନା ନ ହେଇ ସମାଧାନ ହେଇଛି । କିନ୍ତୁ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଦେଖିଲେ ଏକ ନିୟମାବଳୀ ରହିବା ଜରୁରୀ । ଆମେ ତ କାହାକୁ କିଛି ଦଣ୍ଡ ଦେଇ ପାରିବାନି ହେଲେ ନିୟମ ମାନିବାକୁ କହିପାରିବା । ଆଗକୁ ଆମ ଭିତରୁ କିଏ ଥିବ ନ ଥିବ । ଆମ ଉଇକି ପରିବାର ଏତେ ବଡ ହେଇଯିବ ଯେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ଯୋଡି ହେଇ ରହିବା ଅସୁବିଧା ହେବେ ସେତେବେଳେ ଏହି ନିୟମଗୁଡିକ ଆମ କାମରେ ଆସିବ । ଜଣେ କିଛି ଭୁଲ କରି ନିଜ କ୍ଷମତା କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଯୋଗାଯୋଗର ସୁବିଧା ନେଇ ଖସି ନ ଯିବାର ବାଟ ଆମକୁ ଖୋଜିବାକୁ ପଡିବ। ଆଉ କିଛି ଉଇକିଆଳିଙ୍କ କହିବା କଥା ଯେ, ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଲିଙ୍ଗର ଲୋକଙ୍କୁ ସମାଜରେ ସମାନ ଭାବେ ସମ୍ମାନ ଓ ଅଧିକାର ନ ଦେବା ଆମର ନିତିନିଦିନିଆ ଘଟଣା । ସାମାଜିକ ଅସୁବିଧା ମଣିଷର ବ୍ୟାବହାରିକ ଓ ଚାରିତ୍ରିକ ପ୍ରତିଫଳନ । ତେଣୁ କମ୍ୟୁନିଟି ୨ ଜଣ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ତିଆରି ହେଲେ ବି ନିୟମାବଳୀ ଲୋଡ଼ା । ଆଉ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅସୁବିଧାକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଲେ Code of Conduct ଆପେ ଆପେ ୟୁନିଭର୍ସାଲ ହେବ । ପୂରା ନ ହେଲେ ବି ମୋଟାମୋଟି ହେବ ଓ ଏହା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଜରୁରୀ ।
କିଛି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଧରଣର ଚିନ୍ତାଧାରା
ଅନେକ ଉଇକିଆଳି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ତରରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ । ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମାଜିକ/ନୈତିକ/ରାଜନୈତିକ ମତଭେଦ ଉପୁଜିଲେ ଜଣେ ଆଉ ଜଣଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବାର ବହୁ ଉଦାହରଣ ରହିଛି । କିପରି ଉଇକିପିଡ଼ିଆ ଜୀବନ ଆଉ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଅଲଗା ରଖିହେବ ସେ ବାବଦରେ କିଛି ଆଲୋଚନା/ପରାମର୍ଶ କରିବା । ଜଣେ ଉଇକିଆଳି ଉଇକିପିଡ଼ିଆ ବାହାରେ ସେଭଳି କାମରେ ଲିପ୍ତ ରହିଲେ କି ପଦଃକ୍ଷେପ ନିଆଯିବ (ବା ନିଆଯିବନି) ଓ ଯାହା ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଆକ୍ରମଣ ହେଉଛି ତାଙ୍କର ନିରାପତ୍ତା ବାବଦରେ ଆଲୋଚନା । ବା ଏଥିରେ ଖ୍ଯାତି ସହିଥିବା ଲୋକ ପାଖରେ କିଛି ପ୍ରମାଣ ଥାଉ ନାହିଁ ତାହାଲେ ତାକୁ କିପରି ସମାଧାନ କରାଯିବ ? ଅନେକ ସମୟରେ ଉଇକିଆଳିଙ୍କ ଭିତରେ ଉଇକି ପୃଷ୍ଠା ଜନିତ ନିୟମ ଓ କୌସସି କର୍ମଶାଳା ବା ଏଭେଣ୍ଟର ନିୟମକୁ ଦେଇ ଦ୍ଵନ୍ଦ ଉପୁଜିଥାଏ । ଏଗୁଡିକ ଏଡାଇବାକୁ କିଛି ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମ ରଖାଗଲେ ସୁବିଧା ହେବ । ପ୍ରତି ୟୁଜର ଗୃପରେ ଜଣେ ଜଣେ ମହିଳା ଉଇକିଆଳି ଏହି ନିରାପତ୍ତା ଦାୟିତ୍ବରେ ରହିଲେ ମହିଳା ଉଇକିଆଳି କିମ୍ବା ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ମାନଙ୍କର ଅସୁବିଧା କିମ୍ବା ବିବାଦ ଗୁଡିକ ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିବ । ଏହା ସବୁ ୟୁଜର ଗୃପ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯିବା ଦରକାର ।
ଅତୀତର କିଛି ଘଟଣା
ଏକଦା ବହୁତ ସକ୍ରିୟ ଥିବା ଜଣେ ଉଇକିଆଳିଙ୍କ କିଛି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଓ କିଛି ବିବାଦୀୟ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପୋଷ୍ଟକୁ ନେଇ ଉଇକି ଯୋଗାଯୋଗ ଗୃପରେ କଳହ ହେଉଥିଲା ଓ ପରେ ସେହି ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କୁ ଦଳରୁ ବାହାର କରିଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେହି ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଅପମାନଜନକ ପରିସ୍ଥିତି ପରି ହୋଇଥିଲା ଓ ଏହା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଆଉ କୌଣସି ଉଇକି ପ୍ରକଳ୍ପରେ ଅବଦାନ କରିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିନଥିଲା । ଘଟଣାର ସତ୍ଯାସତ୍ଯ ଯାହା ହେଉ ନା କାହିଁକି , ନିଜ ନିଜ ଭିତରେ କଳହରୁ ଜଣେ ଉଇକିଆଳିଙ୍କୁ ଆମେ ହରେଇଲୁ । ଯଦି ସେ ସମୟରେ ଏପରି କିଛି ନିୟମ କାନୁନ ଥାନ୍ତା ହୁଏତ ଘଟଣାଟି ସହଜରେ ସମାଧାନ କରାଯାଇପାରିଥାନ୍ତା ।
ସେହିପରି ସମାନ ଧରଣର ଏକ ଘଟଣା ଜଣେ ପୁରୁଖା ଉଇକିଆଳିଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଘଟିଥିଲା । କିଛି ନୂଆ ଉଇକିଆଳିଙ୍କ ଆରୋପ ତଥା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାମେଣ୍ଟ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅପମାନ ଜଣକ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଓ ସେ ନେଇ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ମଧ୍ୟ ନଥିଲା । କିଛିଦିନ ପରେ ସେ ମଧ୍ୟ ଉଇକିମିଡିଆ ପ୍ରକଳ୍ପ ଗୁଡିକରେ ଅବଦାନ କରିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ ।