Wikinews/pl

Wikinews to propozycja projektu, którego celem jest wspólna praca dziennikarska nad informacjami z rozmaitych dziedzin, tworzonymi zgodnie z neutralnym punktem widzenia. Propozycja opisuje cele projektu i szkicuje pięć podstawowych wymogów dla projektu. Jeśli zostanie przyjęta, powstaną Wikinews w wielu językach. Szczegółowa implementacja wymogów Wikinews będzie pozostawiona poszczególnym wspólnotom.

A first logo draft, you can already submit logo suggestions!

Aby im pomóc, chcemy dostarczyć tutaj, w Metawiki, garść pomysłów, które poszczególne Wikinews mogą wykorzystać w swojej własnej polityce. Pomysły te są przedstawione zbiorczo w Wikinews/Thinktank.

Głosowanie jest otwarte! Zagłosuj, czy powinniśmy uruchomić Wikinews zgodnie z wymaganiami zdefiniowanymi w tej propozycji: Wikinews/Vote

Wikinews: obywatelskie dziennikarstwo

Deklaracja celu

Proponujemy utworzenie nowego projektu - Wikinews, dotyczącego przekazywania i podsumowywania wiadomości na wszystkie tematy z uwzględnieniem neutralnego punktu widzenia. Opisane są tutaj cele projektu oraz pięć głównych wymagań. Jeśli zostaną one wprowadzone w życie, społeczności Wikinews zaistnieją w wielu językach. Szczegóły wprowadzania założeń projektu będą dostosowywane indywidualnie przez każdą społeczność językową. Aby im pomóc, pragniemy wyszczególnić w MetaWiki główne założenia do przyjęcia jako baza dla przyszłych ustaleń indywidualnych (są one obecnie zebrane w Wikinews/Thinktank).

Otwieramy głosowanie! Prosimy o zadecydowanie, czy należy stworzyć projekt Wikinews w oparciu o określone tu wymagania.

Cele misji

15 stycznia 2001 r. grupa ludzi podjęła śmiałe wyzwanie: umożliwili całemu światu utworzenie encyklopedii we wszystkich językach, dostępnej za darmo i na zawsze dla każdego mieszkańca planety. W kolejnych miesiącach i latach ich marzenie się spełniło - nie tylko dzięki technice, ale także dzięki oddanej społeczności ochotników piszących artykuły i formułujących zasady działania projektu. Stało się to w otwartym procesie rozwoju, z wiarą w możliwość porozumienia, z pragnieniem polepszenia warunków życia i w umiłowaniu ludzkiego ducha.

Idea projektu Wikinews jest równie śmiała. Pragniemy stworzyć darmowe źródło informacji, do którego tworzenia zaprasza się każdego, kto mógłby dostarczyć wiadomości wielkiej wagi i tych drobnych, z pierwszej ręki lub w oparciu o inne źródła. Wikinews opiera się na chęci stworzenia czegoś nowego, nie niszcząc starego. Wierzymy, że możemy razem zbudować ogromne, niepowtarzalne źródło, które wzbogaci krajobraz mediów.

Wikinews może być użyteczne już przy bardzo niewielkiej ilości informacji, gdyż będzie to źródło darmowe i neutralne. Nawet z dużą ilością białych plam w początkowym okresie, dzięki idei wiki będzie się rozwijać z każdym dniem.

Wikinews ma na celu stać się samodzielnym użytecznym źródłem, może też stanowić alternatywę dla dotychczasowych agencji informacyjnych jak Associated Press czy Reuters i umożliwić niezależnym mediom otrzymywanie wysokiej jakości informacji bieżących za darmo. Dzięki licencji copyleft każdy może stworzyć własne, nawet nieneutralne źródło informacji, na bazie naszych zasobów. Nawet jeśli początkowo naszych artykułów będzie niewiele, będą one darmowe, zawsze dostępne, a dla dotarcia do nich nie będzie wymagana rejestracja.

Stajemy przed wieloma nowymi wyzwaniami, lecz Wikinews przyjmą te kluczowe zasady, które uczyniły Wikipedię i inne projekty Wikimedia tym, czym są dziś - są to: neutralność, darmowa zawartość i otwarty proces podejmowania decyzji. Chcemy spopularyzować pojęcie "obywatela-dziennikarza", ponieważ wierzymy, że każdy może przyczynić się do kreowania obrazu tego, co dzieje się w otaczającym nas świecie. Nadszedł czas stworzenia darmowego żródła informacji przez ludzi i dla ludzi. Zapraszamy do przyłączenia się do nas w tych wysiłkach, które mogą na zawsze zmienić świat.

Pięć zasad

Międzynarodowy charakter

Międzynarodowy charakter Wikimedia foundation jest jedną z naszych największych zalet i projekt Wikinews będzie na niej bazować od samego początku. Podstawowym założeniem jest zbudowanie Wikinews w taki sam sposób, jak Wikipedie, z narodową domeną dla każdej językowej wersji projektu, np:

• de.wikinews.org
• en.wikinews.org
• fr.wikinews.org
• pl.wikinews.org

Projekt Wikinews w danym języku powstanie wtedy, gdy spełnione będą dwa warunki:

• dany język jest jednym z języków przyjętych w Wikipedii
• jest przynajmniej jedna osoba, która zgłasza gotowość do pracy nad tym projektem.

Jednak zanim wersja Wikinews w danym języku zostanie oficjalnie zaakceptowana jako projekt Wikimedia, i zanim zostanie wyznaczony pierwszy administrator, musi być przynajmniej pięciu uczestników. Warunek ten zapobiegnie zmajoryzowaniu danej wersji językowej Wikinews przez jedną osobę, będącą jej "łagodnym dyktatorem".

Etapowość procesu tworzenia artykułów

Wiadomość (news) jest dokumentem historycznym. Ludzie oczekują, że będzie można ją cytować bez zasadniczych zmian w zawartości, zwłaszcza wtedy, gdy wiadomość nie jest już aktualna. Artykuły z newsami mogą mieć czasem ogromne polityczne znaczenie. Mogą prowadzić do przemocy skierowanej przeciwko niewinnym osobom, albo do bierności wobec zagrożenia. Oznacza to, że w chwili opublikowania wiadomość musi być solidnie udokumentowana faktami i w miarę możliwości obiektywna. Każdy powinien móc w dowolnej chwili wziąć taki opublikowany "wikinews", wydrukować sobie i upowszechnić.

Z tego powodu za drugi wymóg wobec Wikinews uznajemy procedurę składającą się z przynajmniej czterech etapów:

1. Opracowanie artykułu, w trakcie którego wspólnota ochotników pracuje nad tekstem i dołączonymi do niego mediami.
2. Końcowy przegląd, w którym weryfikuje się dokładność, neutralność, prawa autorskie, zgodność z prawem i wszechstronność artykułu.
3. Etap opublikowania, w trakcie którego treść jest linkowana i opatrywana oficjalnym stemplem artykułu Wikinews. Poprawki i aktualizacje mogą być jeszcze wprowadzane przez ograniczony okres czasu, jeśli są wyraźnie zaznaczane w artykule.
4. Archiwizacja, w trakcie której wiadomość jest na stałe "zamrażana", aby mogła być potem cytowana. Poprawki i aktualizacje mogą być dołączane, ale sam tekst artykułu nie może być już zmieniany.

Oryginalne źródło informacji

Aby nasza wizja mogła zaistnieć nie tylko jako serwis ze streszczeniami, ale i jako źródło oryginalnej informacji, stawiamy Wikinews trzeci wymóg - istnienie przynajmniej dwóch typów doniesień:

• streszczenia z zewnętrznych źródeł
• doniesienia reporterów Wikinews, oparte na własnych doświadczeniach i praktyce lub własnych badaniach i wywiadach

W tym kontekście podkreślamy kluczową zasadę, na której musi być oparta każda językowa implementacja Wikinews: uczynić całą naszą wiedzę dostępną dla czytelnika, aby mógł w pełni cytować nasze źródła, za wyjątkiem tych źródeł, które muszą być ukryte ze względu na ich bezpieczeństwo.

Dokładność i zgodność z prawem

Dołączanie oryginalnych doniesień ogromnie rozszerzy zakres treści, do których przekazywania jest predestynowana Wikimedia Foundation. Waga wiadomości w informowaniu opinii publicznej nakłada na nas od samego początku dodatkowy ciężar - starania się o absolutną dokładność treści, które publikujemy.

Naszym czwartym wymogiem jest zorganizowanie procedury upewniania się, że oryginalne doniesienia są dokładne i zgodne z prawem w kraju publikacji (i być może w kraju, w którym są przede wszystkim czytane, ale to pozostawiamy do ustalenia poszczególnym narodowym wspólnotom Wikinews, w porozumieniu z Wikimedia Foundation). Nie możemy polegać na procesie poprawiania artykułów po opublikowaniu, ponieważ, w przeciwieństwie do artykułów encyklopedycznych, wiadomość ma ograniczoną żywotność: jest silnie eksponowana w ciągu bardzo krótkiego okresu czasu. Artykuły muszą być dokładne i zgodne z prawem w chwili opublikowania.

Wikinews/Thinktank prezentuje kilka ogólnych pomysłów, jak zachować spontaniczność oryginalnych doniesień, z jednoczesnym zagwarantowaniem możliwości zweryfikowania opublikowanej wiadomości. Żadna z tych idei nie jest jednak wymogiem dla Wikinews - dokładne metody spełnienia postulatu dokładności i zgodności z prawem znajdą się w gestii indywidualnych projektów.

Neutralność

W Wikinews zostanie przyjęta zasada neutralnego punktu widzenia, która jest jedną z głównych przyczyn sukcesu Wikipedii. Wszystkie opinie i przekonania muszą być wyraźnie przypisane do osób je wyrażających, wszystkie oparte na faktach twierdzenia muszą mieć swoje źródło. Wikinews nie będzie się angażować w obronę politycznych przekonań; w przeciwieństwie do niektórych gazet nie będzie na przykład wspierać politycznych kandydatów. Artykuł, który nie jest neutralny na etapie ostatecznego przeglądu, albo musi być poprawiony, albo nie będzie mógł być opublikowany.

Często zadawane pytania (FAQ)

Jak uniknąć powielania się z Wikipedią? Artykuły Wikinews dostarczają bardzo szczegółowych informacji o danych wydarzeniach. Artykuły Wikipedii zawierają skondensowaną informację o serii wydarzeń. Wikinews zezwala też na podawanie informacji własnych, "z pierwszej ręki", podczas gdy Wikipedia - nie. (Wikinews może docelowo posłużyć jako wiarygodne źródło dla Wikipedii). Oba projekty różnią się więc znacznie i wielokrotnie przypadki streszczania artykułu Wikinews w Wikipedii będą zbliżone do tworzenia w niej podsumowań materiałów z CNN czy NBC.

Jakie będzie przeznaczenie projektu Wikinews?

O tym zadecydują wspólnoty Wikinews (w duchu: Czym Wikipedia nie jest), ale generalnie chcemy unikać rzeczy, które są nie do zweryfikowania lub są mało istotne. Niemniej Wikinews powinny się przekształcić w obszerne źródło informacji, które w wybranych dziedzinach obsługuje relatywnie mniej znaczące wydarzenia ("Wypuszczono Linux Kernel 2.6.6 z poprawionymi błędami"). W projekcie będą musiały być opracowane wytyczne i procedury, dzięki którym będzie można oddzielić wydarzenia o większym i mniejszym znaczeniu, którym nadaje się zróżnicowaną wagę.

Jak można zawierzyć prawdziwości tego, co czytam w Wikinews?

Dążymy do tego, abyś mógł nam ufać bardziej niż innym mediom, ponieważ powiemy ci dokładnie to, co sami wiemy, i jaką mamy sami pewność co do wiarygodności informacji. W praktyce oznacza to, że fakty będą zawsze podawane wraz ze źródłem, nawet jeśli będzie to anonimowe źródło, z którym kontaktował się reporter Wikinews.

Praca reportera jest kosztowna - jak będą opłacane koszty podróży itd.?

Wikinews będzie się opierać na ochotnikach, przynajmniej na początku. W dłuższym okresie czasu pożądane będzie utworzenie funduszu badawczego w ramach Wikimedia, aby reporterzy mogli go wykorzystać w bardziej kosztownych poszukiwaniach. Tym niemniej, biorąc pod uwagę to, że wspólnota Wikimedia jest międzynarodowa, każdy kraj o rozpowszechnionym w jakiejś mierze Internecie będzie prędzej czy później dysponował własnymi reporterami.

Jakie procedury zostaną podjęte, gdy autor Wikinews świadomie opublikuje stronniczą czy niezgodną z faktami informację?

Pewne pomysły co do radzenia sobie z takimi sytuacjami są naszkicowane w Wikinews/Thinktank. Generalnie, będziemy dążyć do eliminowania takich autorów ze wspólnoty Wikinews, podobnie jak staramy się wykluczać osoby stronnicze i wandali z innych wspólnot.